سلام وصلوات یعنی چه ؟فلسفه ی سلام کردن وصلوات چیست؟
ابتدا باید گفت «سلام» در لغت و اصطلاح به معنای سلامت از عیوب ظاهر و باطن است.(1)
سلام اسمی مهم از اسمای الهی است (2) که به معنای منزه بودن از هر گونه عیب و ناشایستگی است واز سوی دیگر طبق بیان قرآن کریم، سلام، قول خدای رحیم است (3) و کلمه «صلوات» طبق نظر لغویین به معنای «دعا، تبریک و تمجید» است؛(4)
با توجه به معنای ذکر شده سلام و صلوات به معنای ابراز تحیت و دعا در حق دیگران و آرزوی سلامتی و بهروزی برای آن هاست؛ مشخص است که انسان برای اظهار ادب و تکریم به ساحت قدس پیامبر و ائمه(ع) بر این بزرگواران درود و تحیت می فرستد، پس نخستین فلسفه آن این است که پیامبر و مقام شامخ او فراموش نشود.
از بعضى از تعبیرات استفاده مى شود که صلوات بر حضرت، باعث پاکیزگى اخلاق و طهارت اعمال و ریزش گناهان ما مى شود; چنان که در زیارت جامعه مى خوانیم: «وَ جَعَلَ صَلاَتَنَا عَلَیْکُمْ وَ مَا خَصَّنَا بِهِ مِنْ وِلاَیَتِکُمْ طِیباً لِخُلْقِنَا وَ طَهَارَةً لاَِنْفُسِنَا وَ تَزْکِیَةً لَنَا وَ کَفَّارَةً لِذُنُوبِنَا;
خداوند صلوات ما را بر شما (پیامبر و آل پیامبر) و ولایت ما را نسبت به شما، سبب پاکیزگى اخلاق، طهارت نفوس و نموّ و رشد معنوى و کفّاره گناهان ما قرار داده است.»(5)
در آموزه های متعدّد دینی اشاره به بخشودگى گناهان، به هنگام درود بر پیامبر و آل او شده است. از طرفى صلوات و درود بر پیامبر و آل او، رحمت تازه الهى را بر روح پاک آن ها فرو مى فرستد. از آن جا که آن ها منبع فیض اند، از سوى آن ها به امّت نیز سرازیر مى شود. درود و رحمت بر آن ها، درود و رحمت بر خود ما است.
فرستادن صلوات و درود بر آن بزرگواران، نوعى حق شناسى و قدردانى و تشکّر از زحماتى است که براى هدایت امّت کشیده اند. حقّ شناسى و قدردانى اجر و پاداش الهى دارد. چه این که دعا برای انسان کامل ریشه در فطرت دارد.
جوهره اصلی روح و فطرت انسان، با "کمالطلبی و نیکی گرایی" آمیخته و سرشته شده است. تعظیم و تکریم، دعا و ذکر و یاد "صاحبان کمال" لازمه عشق و ارادت به نیکیها و کمالات است و ریشه در فطرت آدمی دارد وهم چنین سلام و صلوات بر انسان کامل اظهار ایمان، ارادت و عشق است.
یعنی اظهار عشق و ارادت دوستدار به محبوب؛ دل دادن صمیمانه دلداده به دلدار؛ سر سپردن سرباز جان برکف در پیش پای سردار. سلام و صلوات برای یعنی اعلام وفاداری صادقانه مرید به مراد؛ ابراز علاقه مطیع به مطاع؛ و اعلام خودفراموشی نسبت به جان جانان. یعنی ایستادن در برابر آیینه کمال و جمال و جلال حق تعالی و غم دوران دوری و رنج و محبتهای ایام سیه روزی و هجران را بازگو کردن.
علاوه بر اینکه صلوات و سلام فرستادن مسلمانان بر پیامبر اکرم (ص) گونه‌ای تشکر و سپاسگزاری از زحمات طاقت فرسای 23 ساله رسول گرامی اسلام (ص) است و قدردانی هر مسلمان از نعمت «هدایت» و «ابلاغ پیام الهی» که از بزرگ‌ترین نعمت‌های خداوند است لازم می‌نماید، خود این صلوات و سلام فرستادن و دعا برای آن حضرت نمودن، موجب تحکیم و ریشه‌دارتر شدن محبت به آن حضرت می‌شود و به تبع این زمینه سازی روحی، تبعیت بیشتر شخص را از رهنمودهای آن حضرت فراهم می‌کند.
افزون بر این، عبارت صلوات (اللهم صل علی محمد و آل محمد) یک دعاست. مسلمانان هنگام صلوات فرستادن و گفتن جمله «اللهم صل علی محمد و آل محمد» دعا می‌کنند و از خداوند می‌خواهند که رحمت بیشتری بر پیامبر اکرم (ص) ومعصومان (ع) داشته باشد و انوار مقدس وارواح مطهر آنان را به درجات بالاتری از قرب الهی ارتقا دهد.(6)
پی نوشت ها:
1. راغب، مفردات، نشر دار الاحیا التراث العربی بیروت ،1403 ق، ص 321، ماده سلام.
2. حشر (59) آیه 23.
3. یونس(10) آیه 52.
4. قریشی، قاموس قرآن نشر دار الکتب الاسلامیه تهران . 1374 ش، ص423.
5. شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، نشر دفتر فرهنگ اسلامی، تهران 1375 ش، ص1004.
6. علامه طباطبایی، المیزان، نشر جامعه مدرسین قم، 1375 ش، ج 16، ص338.
موفق باشید.
دریافت
